Weerstandsvermogen en risicobeheersing

De systematiek van de verdeling van de algemene uitkering uit het gemeentefonds wordt vereenvoudigd. Op basis van voorlopige gegevens is er voor Voorschoten sprake van een structureel nadeel van € 87,- per inwoner, totaal ca. € 2,2 mln., er is echter sprake van een ingroeipad van € 15 euro per inwoner per jaar. Dit geldt voor de jaren 2023 tot en met 2026, in deze periode is dus sprake van een maximaal nadeel van € 60 per inwoner. Over het resterende deel van het nadeel, € 27, moet nog duidelijkheid komen. De verwachting is dat de nieuwe verdeling van het gemeentefonds ingaat per 1 januari 2023.

Er zijn ook andere redenen waarom de algemene uitkering mogelijk afneemt.
1. Door mogelijke onderuitputting op de Rijksbegroting kan ook de uitkering aan gemeenten afnemen (trap-op, trap-af)
2. Lagere uitkering uit het BTW-compensatiefonds.
3. Ontwikkeling in de landelijke en gemeentelijke uitkeringsbasis.

Toelichting

Dit financiële risico heeft een negatief budgettair effect dat ombuigingen/bezuinigingen met zich mee kan brengen. Daarmee heeft het effect op doelstellingen: de bezuinigingen kunnen een dusdanige omvang aannemen dat voorgenomen beleid(sintensiveringen) niet (volledig) en misschien wel alleen getemporiseerd uitgevoerd kan worden.

Beheersmaatregelen

De ontwikkelingen op het gebied van de herverdeling van het gemeentefonds worden op de voet gevolgd. Tevens wordt in de begroting al gedeeltelijk rekening gehouden met negatieve structurele effecten van de voorgenomen herziening. Voor 2023 t/m 2025 houden we rekening met een structureel nadelig effect van € 192.500 (50% van € 15,- per inwoner). Dit zorgt voor een totale stelpost van € 577.500 in 2025.  

Financieel verlies op de projecten en bestuurlijke imago schade door:
1. Geen grond kunnen verkopen in de Duivenvoorde Corridor
2. Niet alle gronden kunnen verwerven
3. Door aantrekkende economie zijn geraamde kosten te laag  
4. Conjunctureel-vertraging
5. Conjunctureel-opbrengstdaling.

Toelichting

In bovenstaande tabel is het risicoprofiel op eindwaarde opgenomen. Het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) schrijft voor dat het weerstandsvermogen een relatie met de risico’s dient te hebben. Het doel van de risicoanalyse is beheersing van het risicoprofiel. Ook de beheersmaatregelen worden in beeld gebracht. De beheersmaatregelen hebben als doel de negatieve geïnventariseerde risico’s te vermijden, over te dragen of te reduceren. Voor de positieve risico’s dient de beheersingsstrategie juist gericht te zijn op realisatie hiervan. De positieve risico’s zijn niet meegenomen in de gepresenteerde omvang van het risicoprofiel.

Beheersmaatregelen

•   Onteigeningsprocedure
•   Projectrapportages  
•   Jaarlijkse en tussentijdse bijstelling van de grondexploitatie.

Door economische ontwikkelingen, onder andere als gevolg van Corona, bestaat het risico dat een groter beroep op de uitkeringsregelingen (open einde regeling Wet BUIG bundeling van uitkeringen inkomensvoorzienig aan de gemeenten) wordt gedaan dan voorzien en begroot.  
De gemeente loopt daarmee het risico dat de lokale ontwikkeling van het bijstandsvolume in negatieve zin afwijkt van de landelijke ontwikkeling waardoor de rijksbijdrage tekort schiet. Ook bestaat het risico dat de gemeente niet in aanmerking komt voor de Vangnetregeling omdat niet aan alle voorwaarden wordt voldaan. Daarnaast is er een mogelijk effect op doelstellingen: niet iedereen kan voldoende ondersteund worden in participeren in de samenleving.

Toelichting

Met ingang van 2017 wordt het maximale eigen risico niet meer geheel geraamd in de begroting, maar wordt dit reëel geraamd en waar nodig bijgesteld in de reguliere P&C-documenten. Het maximale risico is voor 2022 gemaximeerd op 10%.

Beheersmaatregelen

Er wordt extra ingezet op uitstroombeleid met een arbeidsmarktoffensief, jeugdwerkgelegenheidsplan en reguliere participatiemiddelen waardoor aan de voorwaarde van de vangnetuitkering wordt voldaan. Er zijn goede werkprocessen geïmplementeerd voor poortwachtersfunctie, beheer lopende uitkeringen, beëindigingen etc.

De gemeente is financieel verantwoordelijk voor het gehele sociaal domein. Jeugdhulp en WMO zijn open-einde regelingen. De stijging van de omvang van de doelgroep, stijging van de zorgkosten en de toenemende vraag naar complexe zorg zijn de belangrijkste risicofactoren voor mogelijke budgetoverschrijdingen. De ramingen voor Jeugdhulp zijn binnen het sociaal domein het grootste onderdeel van het risico door grote fluctuaties in de ramingen.

Toelichting

-

Beheersmaatregelen

Als beheersmaatregel is de reserve sociaal domein ingesteld om eventuele incidentele tekorten deels mee te dekken of risico's mee op te vangen. De omvang van het risico is 20% van het budget. Daarnaast investeren wij in kostenbesparende maatregelen bij zowel Jeugd als de WMO. Voor 2022 is tevens een stelpost hervormingsagenda jeugd opgenomen, zodat nog te nemen maatregelen bekostigd kunnen worden. Verder vindt prioritering van activiteiten plaats en is een dashboard gebouwd waarmee sturing verbetert.

De Corona crisis brengt nadelige maatschappelijke gevolgen met zich mee. Veel maatschappelijke instellingen, kwetsbare inwoners en ondernemers ontvangen ondersteuning vanuit de tijdelijke middelen die de overheid beschikbaar heeft gesteld. Onduidelijk is wat het maatschappelijk effect zal zijn als deze tijdelijke steun wegvalt. Het risico bestaat dat als deze tijdelijke steun wegvalt er een groter beroep op de lokale overheden zal worden gedaan.

Toelichting

Er is sprake van rijkscompensatie, maar het is niet zeker of dit voldoende is.

Beheersmaatregelen

De ontwikkelingen op het gebied van de coronacrisis worden op de voet gevolgd.

Het aantrekken en behouden van voldoende en kwalitatief goed personeel is afhankelijk van de aantrekkingskracht van de gemeente en het aanbod op de arbeidsmarkt. Het verloop liet bij de WODV een stijgende lijn zien, evenals het aantal vacatures. Voor steeds meer functies zijn moeilijk of geen geschikte kandidaten te vinden. Voor een deel wordt dit veroorzaakt door krapte op de arbeidsmarkt. Een andere reden was de positie van de WODV omdat bekend was  dat het voortbestaan al geruime tijd ter discussie stond. Om de bedrijfsvoering en/of de voortgang van de collegeprogramma’s niet in gevaar te brengen, is het op bepaalde posities steeds vaker noodzakelijk om in te huren. Soms levert ook dat een probleem op, omdat goede inhuurkrachten ook steeds schaarser worden.
Het risico raakt de financiën (de noodzaak om in te huren wordt steeds groter, wat hogere kosten met zich meebrengt) en de bedrijfsvoering (taken kunnen in het gedrang komen en kennis kan verdwijnen uit de organisatie).

Toelichting

In de transformatie van WODV naar gemeente is inhuur noodzakelijk, maar bij het starten van de nieuwe Voorschotense organisatie is de ambitie om medewerkers weer definitief aan ons te binden. Daarvoor zullen we een aantrekkelijk aanbod aan uitdagingen, opgaven en ambities neerzetten met passende arbeidsvoorwaarden.

Beheersmaatregelen

Om de bedrijfsvoering en/of de voortgang van de collegeprogramma’s niet in gevaar te brengen, wordt op bepaalde posities steeds vaker het besluit genomen om in te huren. Verder wordt gekeken naar diverse maatregelen om de positie als werkgever aantrekkelijker te maken.

Bij een zelfde kwantiteit en kwaliteit van dienstverlening zal een structurele kostenstijging plaats kunnen vinden. In de afgelopen jaren zijn immers op meerdere terreinen regelgeving, beleid, uitvoering van beleid en veel primaire processen tussen de twee gemeenten geharmoniseerd. Structurele lasten ontstaan met name door noodzakelijke inzet van extra personeel.

Toelichting

De colleges hebben op 16 december 2020 besloten tot een taakoverdracht vanuit de GR WODV naar de gemeenten. De onderdelen I&A/P&A en MO zullen van elkaar worden afgenomen.

Beheersmaatregelen

Ambitieniveau bijstellen en/of taken slimmer organiseren door een ander dan het klassieke organisatiemodel toe te passen en andere vormen van samenwerking.

Een adviesbureau heeft in samenwerking met de werkorganisatie Duivenvoorde gekeken naar de financiële impact voor de invoering van de Omgevingswet en geconstateerd dat mogelijk te weinig is begroot aan invoeringskosten. Het risico bestaat dat de gemeente extra kosten moet maken om de invoering van de Omgevingswet mogelijk te maken.

Toelichting

-

Beheersmaatregelen

De kosten voor de invoering van de Omgevingswet worden constant gemonitord en indien nodig worden voorstellen aan de gemeenteraad voorgelegd om bij te sturen.

De afgelopen jaren is de gemeente bezig geweest om beheerplannen op orde te brengen. Daardoor is het daadwerkelijk onderhoud op wegen voor een deel achtergebleven. Doordat aan de uitvoering van onderhoud minder aandacht is besteed, ontstaat het risico op schadeclaims.

Toelichting

-

Beheersmaatregelen

Uitvoeren van het noodzakelijk onderhoud van de openbare ruimte.

De kwaliteit van het beton bij de Tunnel Horst en Voordelaan verkeert mogelijk in slechte staat. Herstel hiervan vormt een kostenpost die niet begroot is.

Toelichting

De gemeente moet mogelijk (een deel van) het achterstallig onderhoud betalen.

Beheersmaatregelen

Er wordt nader onderzoek uitgevoerd in overleg met Prorail om de veiligheid van de constructie en de benodigde maatregelen te bepalen.